علل وجود خون در ادرار و درمان آن

علایم خون در ادرار چیست؟

نشانه ى قابل مشاهده ى هماچوری، ادرار صورتی یا قرمز رنگ است که نتیجه ى حضور گلبول های قرمز می باشد. خونریزی بسیار کمی باعث ادرار قرمز می شود که معمولا دردناک نیست. اگر در ادرار خود، خون از دست می دهید، ممکن است دردناک باشد. ادرار خونى اغلب بدون علائم و نشانه های دیگر رخ می دهد.

ممکن است خون در ادرار داشته باشید که تنها در زیر میکروسکوپ قابل مشاهده است (هماچوری میکروسکوپی).

دیدن لخته خون در ادرار نشانه چیست؟

ادرار خونی می تواند به رنگ های قرمز، صورتی، یا دودی تیره (مانند رنگ نوشابه کولا) باشد. ممکن است فرد لخته خون در ادرار را که به اندازه یک دانه قهوه است، مشاهده نکند. اغلب مشاهده لخته خون در ادرار در ادرار به دلیل مصرف غذا یا داروی خاصی نیست.

هرچند ادرار قرمز رنگ هم همیشه به معنی وجود خون در ادرار نیست. بلکه ممکن است به دلایل زیر اتفاق بیفتد:

وجود هموگلوبین (که اکسیژن را به سلول های خونی منتفل می کند) در ادرار به سبب شکستن سلول های قرمز خونی

وجود پروتئین عضلات (مایوگلوبین) در ادرار به سبب تجزیه سلول های عضلانی

پروفیریا (نوعی اختلال که به سبب کمبود آنریم های تولید آهن رخ می دهد و باعث رنگ قرمز خون می شود)

رژیم غذایی (مانند خوردن چغندر، رنگ های خوراکی و …)

داروها (اغلب مصرف فنازوپیریدین باعث ادرار قرمز می شود اما دیفن هیدرامین، میتل دوپا، ریفامپین، فناستین و فنوتیازین هم باعث رنگ قرمز ادرار می شود).

به هر حال بهتر است در صورت مشاهده مداوم ادرار قرمز رنگ و وجود لخته خون در ادرار حتما به پزشک خود مراجعه کنید.1

علل وجود خون در ادرار چیست؟

در هماچوری، کلیه‌های شما – یا بخش‌هایی دیگر از مجرای ادراری – به سلول‌های خونی اجازه می‌دهند که وارد ادرار شوند. مشکلات متعددی می‌تواند سبب ورود این سلول‌ها به ادرار شوند؛ از جمله:

عفونت‌های مجرای ادراری: این عفونت‌ها هنگامی رخ می‌دهند که باکتری‌ها از طریق میزراه وراد بدن شوند و در مثانه تکثیر پیدا کنند. علایم آن عبارتند از:

تعجیل در ادرار کردن به محض احساس دفع، ادرار دردناک، سوزش ادرار و زننده بودن بوی آن

در بعضی افراد، مخصوصاً بزرگسالان، ممکن است تنها نشانه‌ی بیماری، وجود خون میکروسکوپی در ادرار باشد.

عفونت‌های کلیوی (پیلونفریت): این عفونت‌ها هنگامی رخ می‌دهند که باکتری‌ها از طریق جریان خون یا میزنای‌ها وارد کلیه شوند. نشانه‌ها و علایم این عفونت اغلب مشابه عفونت‌های مثانه می‌باشند؛ البته در عفونت‌های کلیوی احتمال تب و درد در ناحیه‌ی پهلو بیشتر است.

سنگ مثانه یا کلیه: سنگ‌های مثانه و کلیه نیز می‌توانند سبب هماچوری آشکار یا میکروسکوپی شوند.



بزرگ شدن پروستات: نشانه‌ها و علایم بزرگ‌شدگی پروستات (هایپرپلازی پروستاتی خوش‌خیم یا BPH) شامل: دشوار بودن دفع ادرار، تعجیل در ادرار کردن به محض احساس دفع و وجود آشکار یا میکروسکوپی خون در ادرار می‌شود. عفونت پروستات (پروستاتیت) هم ممکن است چنین علایمی داشته‌باشد.

بیماری کلیوی: خونریزی ادراری میکروسکوپی از علایم شایع گلومرونفریت – التهاب سیستم فیلتراسیون کلیوی – می‌باشد. گلومرونفریت ممکن است جزئی از یک بیماری سیستمیک – مثل دیابت – باشد یا اینکه خودش به تنهایی رخ بدهد. عفونت‌های ویروسی یا استرپتوکوکی، بیماری‌های عروق خونی (واسکولیت) و مشکلات سیستم ایمنی مانند نفروپاتی IgA – که بر مویرگ‌های کوچک فیلترکننده‌ی خون در کلیه (گلومرول‌ها) تاثیر می‌گذارد – می‌توانند سبب بروز گلومرونفریت شوند.

سرطان: خونریزی ادراری آشکار ممکن است نشانه‌ای از سرطان پیشرفته‌ی کلیه، مثانه یا پروستات باشد. متاسفانه شاید شما در مراحل اولیه‌ی این سرطان‌ها که قابلیت درمان بالاتری دارند، علامتی نداشته باشید و متوجه آن‌ها نشوید.

اختلالات وراثتی: کم‌خونی داسی‌شکل – نوعی نقص وراثتی در هموگلوبین گویچه‌های سرخ – سبب هماچوری آشکار و میکروسکوپی می‌شود. سندرم آلپورت که بر غشاهای فیلترکننده‌ی گلومرول‌های کلیه اثر می‌گذارد نیز سبب بروز این هماچوری‌ها می‌گردد.

آسیب کلیوی: ضربه خوردن و آسیب دیدن کلیه‌ها در تصادفات و ورزش‌های پربرخورد می‌تواند سبب وجود خون آشکار در ادرار شود.

داروها: داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید و پنی‌سیلین می‌توانند موجب خونریزی ادراری شوند. گاهی اوقات مصرف مواد ضد انعقاد خون، مثل آسپرین و مواد رقیق‌کننده‌ی خون، مثل هپارین یا داشتن مشکلی که موجب خونریزی مثانه شود، سبب وجود آشکار خون در ادرار می‌گردد.

ورزش سنگین: در موارد نادر، ورزش سنگین سبب هماچوری آشکار می‌شود؛ دلیل این امر مشخص نیست. اگرچه هر کسی که ورزش سنگین انجام دهد ممکن است دچار چنین عارضه‌ای شود، اما دونده‌ها بیشتر به آن دچار می‌گردند. اگر پس از ورزش، در ادرار خود خون مشاهده کردید، فرض را بر آن نگذارید که علت آن ورزش کردن بوده و حتماً به پزشک مراجعه کنید.

علت بروز هماچوری غالباً ناشناخته باقی می‌ماند.

ریسک‌فاکتورها

تقریباً همه‌ی افراد – از جمله: کودکان و نوجوانان – ممکن است در ادرار خود گویچه‌های سرخ داشته‌باشند. فاکتورهایی که خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهند، عبارتند از:

سن: بسیاری از مردان بالای ۵۰ سال به دلیل بزرگ شدن غده‌ی پروستات گهگاهی دچار هماچوری می‌شوند.

اخیراً دچار عفونت شدن: التهاب کلیوی پس از عفونت‌های ویروسی و باکتریایی (post-infectious glomerulonephritis) یکی از علل اصلی وجود آشکار خون در ادرار کودکان می‌باشد.

سابقه‌ی فامیلی: اگر در فامیل‌تان سابقه‌ی بیماری یا سنگ‌های کلیوی داشته‌باشید، احتمالاً بیشتر مستعد خونریزی ادراری هستید.

مصرف داروهایی خاص: آسپرین، مسکن‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی و آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل پنی‌سیلین به افزایش خطر خونریزی ادراری مشهورند.

ورزش سنگین: دوندگان مسیرهای طولانی به ویژه مستعد ابتلا به خونریزی ادراری ناشی از ورزش می‌باشند؛ در واقع گاهی این وضعیت را هماچوری دوندگان می‌نامند ولی هر کس که ورزش سنگین انجام دهد ممکن است به آن گرفتار شود. 2

تشخیص ادرار خونی یا هماچوری

آزمایش‌ها و معاینات تشخیص علت هماچوری نقش کلیدی دارند. این آزمایش‌ها معمولا شامل موارد زیر هستند:

معاینه فیزیکی

که شامل سابقه پزشکی فرد نیز می باشد.

آزمایش ادرار

حتی اگر هماچوری فرد از طریق آزمایش ادرار نیز کشف شده باشد، فرد باید آزمایش ادرار دیگری را به انجام برساند تا مشخص شود که آیا هنوز هم دفع خون از طریق ادرار ادامه دارد یا خیر.

Urinalysis همچنین می تواند عفونت مجرای ادراری و حضور یا عدم حضور مواد معدنی بوجود آورنده سنگ در کلیه‌ها را نیز مشخص کند.

آزمایش تصویر برداری

در اغلب موارد یک آزمایش تصویر برداری برای شناسایی علت هماچوری لازم است. به این منظور پزشک ممکن است CT اسکن، MRI و یا سونوگرافی درخواست نماید.

سیستوسکوپی (تصویر برداری از مثانه)

در این روش، پزشک یک لوله مجهز به دوربین را وارد مثانه بیمار می کند تا مثانه و میزنای را از نظر هماچوری بررسی کند.

گاهی مواقع علت هماچوری غیر قابل تشخیص می باشد

در این موارد ممکن است پزشک از آزمایش‌های متداول برای پیگیری وضعیت بیمار استفاده کند. به ویژه زمانی که فرد عوامل مستعد کننده برای سرطان مثانه نظیر مصرف سیگار، قرارگیری در معرض سموم و یا سابقه رادیوتراپی را داشته باشد.

درمان ادرار خونی یا هماچوری

بسته به علت ادرار خونی درمان ممکن است شامل استفاده از آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت ادراری، داروهای کاهش دهنده حجم پروستات و یا استفاده از امواج برای شکستن سنگ های مثانه و کلیه باشد.

در برخی موارد نیز هیچ درمان خاصی مورد نیاز نیست. نکته مهم این است که فرد باید پس از درمان مجددا به پزشک متخصص کلیه خود مراجعه کند و از عدم تداوم هماچوری اطمینان حاصل نماید.

به احتمال زیاد بیماران در ابتدا به پزشک خانواده یا درمانگر اولیه مراجعه می کنند و آنها بیماران را در صورت نیاز به اورولوژیست ارجاع می دهند. در اینجا به تعدادی از نکاتی که به آماده سازی بیمار برای ملاقات با پزشک کمک می کنند اشاره شده است.

به عنوان بیمار چه اقداماتی می توانید انجام دهید؟

بهتر است قبل از ملاقات فهرستی از موارد زیر تهیه کنید:

علائم و زمان آغاز آنها

حتی مواردی که ممکن است بی ارتباط به نظر برسند نیز باید در این فهرست آمده باشند.

سوابق مهم پزشکی

شامل دیگر بیماری‎های احتمالی که برای آنها تحت درمان قرار دارید. سابقه خانوادگی بیماری های مثانه و کلیه نیز حائز اهمیت می باشد.

تمام داروها

ویتامین ها و مکمل هایی که دریافت می کنید همراه با دوز مصرفی آنها. 3


پی نوشت:
1.www.drjabbari.com
2.www.moheb.com
3.www.darmankade.com